Türk Hukuku'nda Nemo Tenetur İlkesi

Önemli tarihsel yaşanmışlıklar ve mantıksal gerekçeler temelinde ortaya çıkan nemo tenetur ilkesi, adil yargılanma hakkının özünde yer alan önemli bir ilkedir. Zamanla insan haklarını gözetmeyi düstur edinen modern ceza ve ceza muhakemesi hukuku anlayışının evrensel bir ilkesi haline gelen nemo tenetur ilkesi, kişinin kendisini ve yakınlarını suçlamaya zorlanamamasını güvence altına almaktadır. Önemine binaen birçok ülkenin anayasasında ve kanunlarında nemo tenetur ilkesine ve yansıması olan düzenlemelere yer verilmiştir. Bu doğrultuda hukuk sistemimizde nemo tenetur ilkesi, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası m. 38/5'te doğrudan düzenlenmek suretiyle anayasal güvence altına alınmıştır. Bununla birlikte ulusal mevzuatımızda 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m. 147/1-e'de düzenlenen susma hakkı başta olmak üzere nemo tenetur ilkesinin yansıması olan birçok hükme de yer verilmiştir. Çalışmamız kapsamında; öğretideki görüşler ve yargı kararları ışığında nemo tenetur ilkesi ve "Türk Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku" bağlamında yansımaları detaylı bir şekilde irdelenmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TEORİK VE TARİHSEL ARKA PLANIYLA NEMO TENETUR İLKESİ
I. KAVRAMSAL VE MANTIKSAL AÇIDAN NEMO TENETUR İLKESİ
A. Nemo Tenetur İlkesinin Terminolojik Kökeni ve Tanımı
B. Terminolojik Bir Mesele Olarak: Susma Hakkı-Nemo Tenetur İlkesi
C. Nemo Tenetur İlkesinin Mantıksal Temeli ve Amacı
D. Nemo Tenetur İlkesinin Hukuki Niteliği
II. NEMO TENETUR İLKESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
A. İtham ve Tahkik Sistemlerinin Ortaya Çıkışından Günümüze Nemo Tenetur İlkesi'ne Giden Yola Genel Bir Bakış
B. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi'nde Nemo Tenetur İlkesi
C. Anglo-Sakson Hukuk Sistemi'nde Nemo Tenetur İlkesi
D. Türk Hukuku'nda Nemo Tenetur İlkesi
III. NEMO TENETUR İLKESİ İLE BAĞLANTILI HAK VE İLKELER
A. Hukuk Devleti İlkesi
B. İşkence ve Kötü Muamele Yasağı
C. Masumiyet Karinesi
D. Savunma Hakkı
E. Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı
F. İfade Özgürlüğü
IV. ULUSLARARASI VE BÖLGESEL BELGELERDE NEMO TENETUR İLKESİ
A. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'nde Nemo Tenetur İlkesi
B. Uluslararası Ceza Mahkemeleri Statülerinde Nemo Tenetur İlkesi
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde Nemo Tenetur İlkesi
D. Diğer Uluslararası ve Bölgesel Belgelerde Nemo Tenetur İlkesi

İKİNCİ BÖLÜM
NEMO TENETUR İLKESİNİN KAPSAM VE SINIRLARI İLE İLKEYE AYKIRILIK TEŞKİL EDEN DURUMLAR
I. NEMO TENETUR İLKESİNİN KİŞİ YÖNÜNDEN KAPSAM VE SINIRLARI
A. Şüpheli ve Sanık
B. Tanık
C. Tüzel Kişiler
D. Diğer Kişiler
II. NEMO TENETUR İLKESİNİN İŞLEVSEL YÖNDEN KAPSAM VE SINIRLARI
A. Beyanda Bulunmaya Zorlanamama
B. Delil Vermeye Zorlanamama
C. Bir Hukuka Uygunluk Sebebi Olarak Nemo Tenetur İlkesi
III. NEMO TENETUR İLKESİNİN KONU YÖNÜNDEN KAPSAM VE SINIRLARI
A. Suç Dışındaki Haksızlıklar Yönünden Nemo Tenetur İlkesi
B. Ceza Muhakemesi Süreci Dışında Nemo Tenetur İlkesi
IV. NEMO TENETUR İLKESİNİN ZAMAN YÖNÜNDEN KAPSAM VE SINIRLARI
A. Ceza Muhakemesi Öncesi Aşamada Nemo Tenetur İlkesi
B. Ceza Muhakemesi Aşamasında Nemo Tenetur İlkesi
C. Ceza Muhakemesinde Hükmün Kesinleşmesinden Sonraki Aşamada Nemo Tenetur İlkesi
V. NEMO TENETUR İLKESİNİN YER YÖNÜNDEN KAPSAM VE SINIRLARI
VI. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANDIRILMASI REJİMİ BAĞLAMINDA NEMO TENETUR İLKESİ
VII. KATLANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
VIII. NEMO TENETUR İLKESİNE AYKIRILIK TEŞKİL EDEN DURUMLAR
A. Hakların Hatırlatılmaması
B. Nemo Tenetur İlkesi Bağlamında "Zorlama"
C. Aleyhe Değerlendirme
D. İspat Yükünün Şüpheli veya Sanığa Yüklenilmesi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NEMO TENETUR İLKESİ BAĞLAMINDA TÜRK HUKUKU'NDA ÖZEL DURUM VE DÜZENLEMELER
I. 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU UYARINCA DEFTER, KAYIT VE BELGELERİ İBRAZ ETME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
A. Anayasa Mahkemesi'nin Yaklaşımı
B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Yaklaşımı
C. Kanaat ve Değerlendirme
II. 5411 SAYILI BANKACILIK KANUNU m. 153/1: BİLGİ VE BELGE VERMEME SUÇU
III. 6362 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNU m. 111/1: BİLGİ VE BELGE VERMEME SUÇU
IV. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU'NDA YER ALAN SUÇU BİLDİRMEME SUÇLARI (TCK m. 278-280)
V. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU'NDA YER ALAN ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ İLE CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN ŞAHSİ SEBEPLER
A. Şahsi Cezasızlık Sebepleri
B. Cezayı Kaldıran veya Azaltan Şahsi Sebepler
VI. KİMLİK BİLGİLERİNİ BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
VII. BEDEN MUAYENESİ VE VÜCUTTAN ÖRNEK ALMA
A. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma
B. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma
VIII. FİZİK KİMLİĞİN TESPİTİ
IX. TEŞHİS
X. KEŞİF VE YER GÖSTERME
XI. ARAMA, ELKOYMA VE MUHAFAZA ALTINA ALMA
XII. TELEKOMÜNİKASYON YOLUYLA YAPILAN İLETİŞİMİN DENETLENMESİ
XIII. TEKNİK ARAÇLARLA İZLEME
XIV. GİZLİ SORUŞTURMACI GÖREVLENDİRİLMESİ
XV. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
XVI. UZLAŞTIRMA
XVII. SERİ MUHAKEME USULÜ
XVIII. 5275 SAYILI CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA KANUN m. 89 UYARINCA İYİ HALLİLİK
SONUÇ

KAYNAKÇA